Статистика тоғынҷызының кӱні (Россия)

Рувики тiп сайттаң
«Статистика тоғынҷызының кӱні»
Файл:День работника статистики.jpg
Тип профессиональнай ӱлӱкӱн
Тӧстелген 2014
Таныхталчатхан орны Россия флагы Россия
Кӱні 25 июньда

Статистика тоғынҷызының кӱні — статистика киреендегі специалисттернің —Росстаттың тоғынҷыларының, аналитиктернің паза статистика пірігістерінің тоғынҷыларының — профессиональнай ӱлӱкӱні. Россияда чыл сай 25 июньда таныхталча.

ООН-ның статистика комиссиязы хоостыра чарлалған Тиксі тилекейдегі статистика кӱні пис чыл аразында пір хати 20 октябрьда таныхталча. СССР-ға кірген республикаларда статистиканаң айғасчатхан кізілернің профессиональнай ӱлӱкӱні пасха-пасха кӱннерде таныхталча: Казахстанда 8 ноябрьда, Украинада 5 декабрьда, Белоруссияда 23 августта.

Тархын

[тӱзедерге | код тӱзедерге]

Россияда статистиканаң айғас сыхханнар XVIII чӱс чылның соонзар. Андада пос киреенең айғасчатханнар саны ӧс сыхханда, анзы экономикаа паза халых чуртазына теелчеткенін істезері киректелген. 1802 чылның ӱртӱн айында «Высочайшай манифест» чарыхха сыххан, аның хоостыра полған на министр, чыл тоозылчатса, Улуғ Императорға Сенат Правительствозы пастыра ағаа пирілген ведостволарнаң устанызынҷа сан-пирісті пирерге кирек полған. Ол тустаң сығара Россияда статистика кирее тоғынып пастаан. 20 мартта 1811 чылда I-ғы Александр император Полиция министерствозын тӧстирінеңер манифестте хол салған. Аның хойнында Карл Германның устаанынаң статистика пӧлии тӧстелген.

1834 чылда Істіндегі киректер министерствозының Чӧбінде Статистика пӧлии тӧстелген, аның пӧгіні — Істіндегі киректер министерствозының пӧліктерін орта паза алғыда чарыдары.

1863 чылда II-ҷі Александр Істіндегі киректер министерствозы хойнында Статистика чӧбін паза Ӧӧн статистика кабинедін тӧстеп салған. Олар орындағы комитеттернің паза пасха ведомстволарның искіріглерінең тоғынар ӱчӱн нандырғаннар.

1866 чылда Россиядағы чыл сай сығарылчатхан «Россия империязының статистическай временнигі» тіп пастағы статистика чыындызы чарых кӧрген.

1897 чылда хазнада чонны санға алар чӧрім пастағызын на иртірілген.

1918 чылда Ӧӧн статистика устанызы тӧстелген, ол чоннарны, промышленность паза аал-хонии объекттерін санға алған. СССР-да хазна статистика сферазында иң улуғ полған кирек — 1920 чылда Тиксі Россиядағы чоннарны, аал-хонии паза хысхаҷахти промышленность предприятиелерін санға алғаны. Пу істезіглерге тӧстеніп, Россияның электрацикация хазна планы тимнелген.

Илбек Ада чаа тузында статистиканың ӧӧн пӧгіні — істеніс паза материальнай ресурстарны, хазнаның іскеркі районнарынзар производство кӱстерінің чӧрізін санға табырах алары.

1987 чылда правительство чарадии СССР-ның Ӧӧн статистика устанызы Союзтағы республикаларның СССР-ның статистиказының Хазна Комитедіне айландырылған[1].

Совет Союзы сайбал парған соонда, Россияның статистиказының оңдайларын нааҷылап, оларны чоннар аразындағы стандарттарға килістіре идерге киректелген. Аның ӱчӱн нинҷе-нинҷе хазна программазы чуртасха кирілген. Россиядағы специалисттер Евростаттаң хада, ООН-ның пірігістерінең, Чоннар аразындағы валюта чыындызынаң, Тиксі тилекейдегі банкнаң паза пасха учреждениелернең хада тоғынғаннар[2].

2004 чылның кӧрік айында Россияның президенті Владимир Путиннің чахиинаң Хазна статистиказының федеральнай службазы тӧстелген[3].

Россияда статистика тоғынҷыларының кӱні 2014 чылда Росстаттың чахиинаң тӧстелген[4].

Кибірлер

[тӱзедерге | код тӱзедерге]

25 июньда статистика учреждениелерінде азых ізіктер кӱннерін иртіредірлер. Статистика тоғынҷыларының кӱнінде пу отрасльдағы ветераннарны паза тӱзімніг тоғынчатханнарны аарлап-чеестидірлер.

Кем таныхтапча[тӱзедерге | код тӱзедерге]

Статистика тоғынҷызының кӱнін Росстаттың, аналитиканың, пос оңдайынҷа тоғынчатхан статистика учреждениелері таныхтапчалар. 2020 чылдағы танығлар хоостыра, Росстаттың санына 66 территорияның статистика органнары, ідӧк 22 устанысты кирчеткен Ӧӧн аппарат кірче. Росстатта 17 муң азыра кізі тоғынча, оларның аразында 15 580 хазна тоғынҷылары, оларның 92 % — ипчілер, 8 % — иреннер[5].

Амғы статистика[тӱзедерге | код тӱзедерге]

Росстат халыхтың экономика паза социальнай чуртазында полчатхан киректерні санға алып, хайраллап, аның істезерінең айғасча. Пічікке кирілген танығлар хоостыра Россия Федерациязының субъекттерін тилідер чоллар кӧрілче. Чоннарны санға аларынаң пасха, чонның ӧсчеткені алай синчеткені кӧрілче, істеніс оңдайлары, тоғыстығларның паза тоғыс чохтарның саны, чонның парызы паза ахчаның хорадылчатхан сині паза пасха танығлар кирілче. Росстаттың амғы пӧгіннері санында статистиканың централизациязын тимнирi, наа ондайларнаң тузаланары[6].

Ідӧк кӧр

[тӱзедерге | код тӱзедерге]

Алған орын

[тӱзедерге | код тӱзедерге]
  1. ↑ Хронология российской статистики. Федеральная служба государственной статистики. Дата обращения: 20 Сілкер айы 2024.
  2. ↑ 25 июня — День работника статистики в 2023 году: история и традиции праздника. Известия (24 Хандых айы 2023). Дата обращения: 29 Сілкер айы 2024.
  3. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 09.03.2004 г. № 314. О системе и структуре федеральных органов исполнительной власти. Президент России. Дата обращения: 30 Сілкер айы 2024.
  4. ↑ Установление профессионального праздника - Дня работника статистики. Российская газета. Документы (20 Орғах айы 2014). Дата обращения: 30 Сілкер айы 2024.
  5. ↑ Российские статистики отмечают профессиональный праздник. РИА Новости (25 Хандых айы 2020). Дата обращения: 29 Сілкер айы 2024.
  6. ↑ Пресс-релиз: 25 июня – День работника статистики. Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Оренбургской области. Дата обращения: 29 Сілкер айы 2024.

Ссылкалар

[тӱзедерге | код тӱзедерге]
© Пу материал «РУВИКИ» интернет-энциклопедия» АНО холында.
Пу материалнаң пасха сайттарда «РУВИКИ» интернет-энциклопедия» АНО чарадиинаң на тузаланарға чарир.
Алған орны - https://kjh.ruwiki.ru/w/index.php?title=Статистика_тоғынҷызының_кӱні_(Россия)&oldid=24148