Чебодаев, Михаил Иванович

Михаил Иванович Чебодаев
Михаил Иванович Чебодаев
Тӧреен кӱні	10 от айы 1922
Тӧреен чирi	Пии аймағы, Хакас автоном облазы, Кидеркі Сибирь крайы[d], РСФСР[d];
Ӱреен чылы	25 азығ айы 1945 (22 года)
Ӱреен чирi	Приекуле[d], Латвия[d];
Войско кӧрімі	пехота
Служба чыллары	1941—1945
Аарластығ ады	Хызыл гвардеец[d]
Чаалазағлар/чаалар	Илбек Ада чаа

Михаи́л Ива́нович Чебодаев (10 от айы 1922, Пии аймағы, Кидеркі Сибирь крайы^[d] — 25 азығ айы 1945, Приекуле^[d]) — Совет Союзының Матыры, 1942 чылдаң сығара Илбек Ада чаа араласчызы.

Чуртас чолы

10 июльда 1922 чылда Киндірліг пилтірі аалда (амғы Хакас Республиканың Пии аймағы) хакас кресеннер сӧбірезінде тӧреен. Іҷезі— Чебодаева Агафья Владимировна.

Ағбандағы ӱгретчілер тимнеҷең училищені тоос салып, Асхыс аалдағы школада пасталығ класстар ӱгретчізі полған.

1944 чылдаң сығара ВКП(б) араласчызы.

Тоғысчы-кресеннернің Хызыл Армиязында 1941 чылдаң сығара. Армияа Асхыстағы аймах военкомады хоостыра тартылған. 309-ҷы Пирятинскай дивизияның 955-ҷі атығҷылар полкындағы чазағ разведканың взводының Хызыл армия чааҷызы, разведчигі. Днепр ӱчӱн чаалазығда махачызын кӧзіткен.

1943 чылның ӱртӱн айының 22-ҷі кӱнінің хараазында ыырҷы атчатхан туста Чебодаев пастағы кименең Днепрнің оң хазынзар кис парыбысхан. Пілдіртпин ыырҷы пулемёдын гранаталарнаң тастап, аның атызын тохтатхан. Санынаң кӧп хати асчатхан ыырҷыдаң тоғыр харбазығда автоматтаң, пулемёттаң атып 14 ыырҷыны чох иткен.

Чебодаев полған группа кирек позицияны пір хоных тутхан.

Піди махачы тудынғаны ӱчӱн СССР-ның Ӧӧркі Чӧбінің Президиумының 23 октябрьда 1943 чылда сыххан Чахиинаң Совет Союзының Матыры пӧзік атха турысхан, ағаа Лениннің ордені паза «Алтын чылтыс» медальы пирілген. Ідӧк 309-ҷы атығҷы Пирятин дивизиязының 11 октябрьда 1943 чылда сыххан 055/н № чахиинаң Днепрнің форсированиезі ӱчӱн Михаил Чебодаев «Хызыл Чылтыс» орденнең сыйыхтатхан^[1]. Чааҷы «За отвагу» медальға турысхан^[2]

25 февральда 1945 чылда 53-ҷі гвардия атығҷылар дивизиязының алынҷа палғалыс гвардия батальонының телефонизі ефрейтор М. И. Чебодаев Латвия ССР-ның Приекуле хыринда аар палығлатхан соонда ӱреен.

Литвадағы Скуодас городтағы чааҷылар сыырадында чатча.

Хумартхызы

Матырның адынаң Ағбандағы, Харатастағы, Скуодастағы, Асхыстағы паза Сырадағы орамалар, Асхыс паза Пии аймаандағы нинҷе-де школа адалғаннар. Ағбандағы ӱгретчілер училищезінде паза Киндірліг пилтірі аалдағы школада хумартхы чардызы хаптырылған. Асхыс аалдағы Чиніс паркында Совет Союзы Матыры М. И. Чебодаевтің хола бюсты турғызылған. Москвадағы Поклоннай тағда орныхчатхан Илбек Ада чааның Ӧӧн музейінің Сабланыс Залынының пилонында паза Ағбандағы Чиніс паркының Матырлар аллеязында матырның ады киртілген.

Асхыста Совет Союзы матырлары Михаил Чебодаевтің паза Павел Поповтың хумартхызына чарыдылған регион синіндегі олаңай кӱресче марығ иртірілче^[3].

Алған орын

↑ Чебодаев Михаил Иванович (рус.). Книга Памяти Республики Хакасия (24 Сілкер айы 2020). Дата обращения: 26 Сілкер айы 2020.
↑ [Чебодаев Михаил Иванович//Энциклопедия «АХакасия» (Хакасско-Минусинская котловина): в 5 т. Т. 5: Кто есть кто? - Абакан, 2022, с. 176]
↑ Память героев в Аскизе почтут спортивным турниром

Литература

Чебодаев П. И. Военный вклад Хакасии в Победу в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг. Абакан: ООО Кооператив «Журналист», 2005. — 168 С.

Ссылкалар

Чебодаев Михаил Иванович АЦБС
Чебодаев Михаил Иванович nashapobeda.lv
Чебодаев Михаил Иванович ОБД «Мемориал»
Чебодаев Михаил Иванович ЭКК
Чебодаев Михаил Иванович

[1] Чебодаев Михаил Иванович (рус.). Книга Памяти Республики Хакасия (24 Сілкер айы 2020). Дата обращения: 26 Сілкер айы 2020.

[2] [Чебодаев Михаил Иванович//Энциклопедия «АХакасия» (Хакасско-Минусинская котловина): в 5 т. Т. 5: Кто есть кто? - Абакан, 2022, с. 176]

[3] Память героев в Аскизе почтут спортивным турниром

[1]

[2]

[3]