Хакас округы
| округ | |||||
| Хакас округы | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Хазна |
 СССР |
||||
| Кiрче | Сибирь крайы; Кидеркі Сибирь крайы | ||||
| Адм. кiнi | Ағбан пилтірі | ||||
| Тархыны паза географиязы | |||||
| Тӧстелген чылы | 1925—1930 | ||||
| Улии | 54,5 муң | ||||
| Чон | |||||
| Чон | 88,9 муң кiзi. (1926) | ||||
|
|||||
 |
|||||
Хакас округы — 1925-1930 чылларда полған Сибирь крайының устағ-пастаа паза чирі хоостыра единицазы.
Хакас округы 1925 чылның улуғ хырлас айының 9-ҷы кӱнінде Хакас уездінең тӧстелген. Округ кіні Ағбан пилтірі аал полыбысхан. Округ тӧрт чардыхха чарылған.
- Асхыс аймағы. Кіні — Асхыс аал
- Тастып аймағы. Кіні — Тастып аал
- Чарков аймағы. Кіні — Чарков аал
- Чабак аймағы. Кіні — Чабак аал
Хакас округына Пии аймааның чирінің улуғ чардығы, Абакано-Перевоз, Тюп, Сарығ хас, Кічіг Сӧӧт, Копьёв паза пасха чирлер.
1925 чылда Чарков аймаанаң Боград аймағы алынҷа сығарылған (кіні — Тадар Тис).
1930 чылның от айының 30-ҷы кӱнінде Хакас округы Кидеркі Сибирь крайының холына кирілген.
ВЦИК-тың Президиумының 20 октябрьда 1930 чылда алылған «Хакас округын амғы хырығларынаң хада Кидеркі Сибирь крайының санына кірчеткен Хакас автоном облазына айландырарға» чарадиинаң Хакас округы Хакас автоном облазы полыбысхан[1]. СССР ЦИК-ның паза СНК-ның 23 июльда 1930 чылда сыххан округтарны чох идерінеңер чарадығ хоостыра алылған.
Округтағы чонның саны 1926 чылда 88,9 муң кізее читкен. Оларның санында хакастар — 49,8 %; орыстар — 46,6 %.
Округтың экономика, культура паза политика тилізінҷе правозы паза оңдайлары алғыдылған. Хазна ассигнованиезі 1925—1926 чылларда 25 хати ӧс парған, налогтың 60 % орындағы кирексіністерге парған. 1925 чылның чарыс айының 30-ҷы — кічіг хырлас айының 2-ҷі кӱннерінде ирткен Хакас округының пастағы партия конференциязы округтаң устаҷаң пӧгіннерні кӧр салған. Партияның округ комитедінің хачызына Е. А. Шурыгин табылған. 1925 чылның кічіг хырлас айының 4—10 кӱннерінде Хакас округының Тоғысчылар, кресенннеернің паза хызыл армеецтернің депутаттарының пастағы чыылии ирткен. Г. И. Итыгиннің докладында таныхталған: ол тусха округтың 479 аал-городында 80 муңҷа кізі чуртаан. 70 % хакастарға киліскен. Чыылығда округ бюджеді алыл парған. Округ исполкомының хачызына хатап Г. И. Итыгин табылған. Округтағы пастағы комсомол конференциязы 1925 чылның улуғ хырлас айының 29-ҷы —1926 чылның кӱрген айының 2-ҷі кӱннерінде ирткен. Округ комитедінің хачызына Иван Киштеев табылған.
Алған орын
- ↑ 20 октября 1930. ГКУ РХ «Национальный архив». Дата обращения: 14 Хосхар айы 2025.
Литература
- Административно-территориальное деление Сибири / Астраханцева И. Ф., Дудоладов А. А., Тимошенко М. И.. — Новосибирск: Западно-Сибирское книжное издательство, 1966. — 2000 экз.
