Позырах
Позырах Воскресе́нье — кӱн.
Сӧстің сыхханы
Пір версия хоостыра, орыс тіліне сӧс христиан киртінізінің кибірінҷе килген, ол грек тіліндегі «ανάστασης» сӧстің кальказы полча, ол «айланғаны» (орыс. «восстановление», «восстание») тіп тілбестелче[1][2].
Пасха версия хоостыра, «тірілдірерге» иділісиргі славяннар язычествозындағы «крѣсати» алай «воскрешать» (производное от «кресѣ» — иірілдірері, хазых) килген[4].
Орыс тілінең пасха прай славян тіллерінде, позырах «неделя» адалчапс.‑слав. недѣ́ляполяк niedziela, укр. неділя, белор. нядзеля, чех. neděle и т. д.), пір дее ниме итпинчеткен кӱн[7].
Позырахтың мӱчелдегі орны
Иудей паза христиан киртіністерінің мӱчелі хоостыра, позырах неделяның пастағы кӱні полча, ол «читінҷі кӱн», чечіменің соонҷа парча. Рим империязында пастағы христиан императоры Константин 321 чылда позырахты неделяның пастағы паза тынағ кӱні чіли турғысхан.
Кӧп тіллерде позырах «пастағы кӱн» полча. Грек тілінде пас кӱн, тӧӧй кӱн, саарсых, тӧрт хоных — Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη паза Πέμπτη — «ікінҷі», «ӱзінҷі», «тӧртінҷі» паза «пизінҷі» кӱннер полчалар. Іди позырах хаҷан-да Πρώτη, «пасталғаны» чіли оңналған. Амғы грек ады — Κυριακή (Кирьяки) — «Худай кӱнін» таныхтапча, Κύριος (Кириос) — «Худай» (орыс. Господь).
Амғы туста Европада позырах неделяның халғанҷы кӱні полча. Чоннар аразындағы ISO 8601 стандарт хоостыра, пас кӱн неделяның пастағы кӱніне саналча, позырах — халғанҷызына. США-да, Израильде, Канадада, хайзы Африкадағы хазналарда ол пастағы кӱн полча. СССР-да неделяның халғанҷы кӱні полған.
Культура кибірлері
Христиан киртінізі кибірліг хазналарда позырахта правительство учреждениелерінің кӧп сабазы чабых. Пос фирмаларының паза садығ тураларының тоғыс тузы ідӧк хызырылча.
Россияда парламент паза президент табығлары ідӧк позырахта иртче. Бельгиядағы паза Перудағы табығлар ідӧк позырахха килісче.
Тайскай кӱн мӱчелі хоостыра, позырахнаң хызыл ӧң палғалыстығ.
Алған орын
- ↑ Григорий Дьяченко. Полный церковно-славянский словарь. — Москва, 1899.
- Wayback Machine
- ↑ Русский этимологический словарь — Воскресать. Дата обращения: 18 Ӱртӱн айы 2011. Архивировано 4 Чарыс айы 2013 года.
- Лисовой Н. Н. Зачем миру затворники? Архивная копия от 5 Чарыс айы 2013 на Wayback Machine От «Они взяли славянский тілі со всеми его языческими терминами…».
- Черных П. Я. Воскресенье // Историко-этимологический словарь современного русского языка. — М. : Русский язык, 1999. — Т. 1. — С. 168.
- ↑ Словарь старославянского тіліа. — СПб.: Санкт-Петербургский университет, 2006. — Т. 2. — С. 353.
- Russisches etymologisches Wörterbuch : в 4 т. / авт.-сост. М. Фасмер ; пер. с нем. и доп. чл.‑кор. АН СССР О. Н. Трубачёва. — Изд. 2-е, стер. — М. : Прогресс, 1987. — Т. III : Муза — Сят. — С. 57.
 |
|
|---|---|
| В библиографических каталогах |
|
