Тустығ кӧл (аал)
| Аал | |
| Солёноозёрное | |
|---|---|
| Тустығ кӧл аал | |
 | |
| 54°43′34″ с. ш. 89°53′02″ в. д.GЯO | |
| Хазна |
 Россия |
| Федерация субъекті | Хакасия |
| Муниципальнай аймах | Сыра аймағы |
| Аал чирі | Тустығ кӧл аал чӧбі |
| Тархын паза география | |
| Тӧстелген | 1822 |
| Пастағы искіріг | сілкер айы 1823 |
| Алнындағы аттар | Соляной Форпост, Соляноозерная станица |
| Чон | |
| Чон | ↗664[1] кізі (2021) |
| Сан идентификаторы | |
| Почта индекзi | 655235 |
| ОКАТО коды | 95235838001 |
| ОКТМО коды | 95635438101 |
| ГКГН-дағы номер | 0600543 |
|
|
|
| соленоозерный.рф | |
|
|
|
.svg)
Тустығ кӧл (пастағы аттары — станица Форпост, Соляной Форпо́ст станица, Соляноозёрная станица ) — Хакасиядағы Сыра аймааның аалы. Пастап Ким губерниязының Минсуғ уездінің Новоселовскай волозы полған.
Аймах кіні полчатхан Сыра аалдаң паза тимір чол станциязынаң 35 км оортах чирде, Ах Ӱӱс суғ хазында, Тус кӧл хыринда орныхча.
Тархын
Печатьха сығарылчатхан хабарлар таратчатхан пірігістерде, интернеттегі паза литература искіріглерінде I Петрның чахиинаң 1714 чылда Ким губерниязының Минсуғ уездіндегі Новоселовскай волозоның Соляноозернай казактар станицазы тӧстелгенінеңер чоохталча, че анзын киречілепчеткен пічіктер чоғыл.
Соляной Форпосттың полғаны, іди XVIII чӱс чылда Соляноозернай станица адалған, 1722 чылда Хызылчар уездінің ӱстӱнзархы чардығында, ол санда Новоселовскай волостьтың чирінде, полған немец ученай Д.Г. Мессершмидттің дневниктерінде таныхталбинча. Пасха орыс ученай-историограф Г.Ф. Миллернің записьтерінде, хайзы 1739 чылда олох чирлерде пол парыбысхан, анзы ідӧк чоғыл.
Соляной Форпосттың тӧстелгенін киречілепчеткен пастағы пічіктер Новоселовскай Петро-Павловскай тигірибтің росписьтері полчалар. Тигірибтің приходына Форпосттың сын сабланыс киртіністіг чуртағҷылары кіргеннер. 1821 чылдағы исповедь росписьтерінде[2] Соляной Форпостының кізілерінеңер танығлар чох полза, 1823 чылдағы андағох пічікте[3] аалның 10 казак сӧбірезі кирілген, андар прай 89 кізі пазылған, оларның аразында 47 ир кізі паза 42 ипчі полған.
1823 чылдағы исповедь пічии хоостыра Соляной Форпосттың казактар сӧбірелерінің пастары полғаннар:
1.Атаман Петр Федотов Айканов
2.Ефим Кирилов Терсков
3.Федор Егоров Василевсков
4.Егор Иванов Василевсков
5.Тимофей Борисов Катцын
6.Капрал Осип Николаев Роскащиков
7.Егор Иванов Александров
8.Капрал Федор Степанов Кокорин
9.Алексей Федоров Кужуховсков
10.Сила Федоров Кужуховсков
Соляной Форпост станицаның пӱдірілгені Ким губерниязының тӧстелгенінең паза 1822 чылда казактар подразделениелерінің алызығларынаң палғалыстығ Станица казактары Кимдегі казактарның ат полкының 4-ҷі сотнязында, Хызылчардағы казактарның ат полкының сотнязында паза Колчактың армиязының Кимдегі казактарның ат полкында служба апарғаннар. Совет тузында (ХХ чӱс чылның 20-30 чылларында) казактарның кӧп сабазы паза оларның сӧбірелері репрессияа кіргеннер. 1890 чылның ӱртӱн айының 18-ҷі кӱнінде мында Ах гвардеецтернің тағ-ат партизаннар отрядының командирі Иван Николаевич Соловьёв тӧреен. Аның іҷе-пабазы полғаннар: казак Николай Семенов Соловьёв паза ипчізі Лукерья Петрова. И.Н. Соловьёвтың отряды ХХ чӱс чылның 20 чылларында кӱзінең асчатхан ЧОН подразделениезінең чааласхан. Атаман Иван Соловьёв ЧОН отрядының кізілеріне 1924 чылның сілкер айының 24-ҷі кӱнінде ӧдірт салған. Анынаң хада Алтай станица казагы Павел Чихачев паза И.Н. Соловьёвтың пір аалдаң сыххан Александр Соловьёв чох иттір салғаннар.
1999 чылның ӱртӱн айында Тустығ аалда И. Н. Соловьёвтың паза аның арғыстарының сӧӧк оймағында Кимдегі казактар войскозының казактары хумартхы кірес паза тас турғыс салғаннар.
Чон
| 2004 | 2010[4] | 2012[5] | 2013[6] | 2014[7] | 2015[8] |
|---|---|---|---|---|---|
| 682 | ↗736 | ↘718 | ↘716 | ↘696 | ↘689 |
| 2016[9] | 2017[10] | 2018[11] | 2019[12] | 2020[13] | 2021[14] |
| ↘686 | ↘679 | ↘678 | ↘659 | →659 | ↗664 |
Хоныхтар саны — 266, чон — 682 кізі. (01.01.2004), ол санда орыстар, хакастар (25 %), немецтер паза пасхазы.
Инфраструктура
Тиксі ӱгредіг школазы, библиотека, Общеобразовательная школа, библиотека, Кожуховскийлер сӧбірезінің казах хонии музейі пар.
Литература
Энциклопедия Республики Хакасия : [в 2 т.] / Правительство Респ. Хакасия; [науч.-ред. совет.: В. А. Кузьмин (пред.) и др.]. — Красноярск: Поликор, 2008. Т. 2 : [О — Я]. 320 с. : илл. С. 79. ISBN 978-5-91502-008-4. — С. 143—144.
Алған орын
- ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года. Дата обращения: 27 Хосхар айы 2021. Архивировано 2 Сілкер айы 2021 года.
- ↑ ГАКК. Ф. 592. Оп. 1. Д. 496А. Л. 187-206.
- ↑ ГАКК. Ф. 592. Оп. 1. Д. 496Б. Л.177, 177об.
- ↑ https://web.archive.org/web/20140729211848/http://hakasstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/hakasstat/resources/b9541d004234bce0bb86ff2d59c15b71/2)+Мужчины+и+женщины.xlsx.
- ↑ http://web.archive.org/web/20130516092833/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2012/bul_dr/mun_obr2012.rar.
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar.
- ↑ https://web.archive.org/web/20140810202114/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar.
- ↑ https://web.archive.org/web/20150923180801/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar.
- ↑ http://web.archive.org/web/20210508043701/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar.
- ↑ http://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar.
- ↑ http://web.archive.org/web/20180726010024/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2018/bul_dr/mun_obr2018.rar.
- ↑ https://web.archive.org/web/20210502132133/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar.
- ↑ https://web.archive.org/web/20200822004543/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar.
- ↑ https://web.archive.org/web/20210502131349/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/MZmdFJyI/chisl_МО_Site_01-01-2021.xlsx.
.gif)
.png)