Пии (аал)
| Аал | |
| Бея | |
|---|---|
| Пии | |
 Пии аймааның устағ-пастаа туразы | |
| 53°02′45″ с. ш. 90°56′29″ в. д.GЯO | |
| Хазна |
 Россия |
| Федерация субъекті | Хакасия |
| Муниципальнай аймах | Пии аймағы |
| Аал чирі | Пии аал чӧбі |
| Пазы | Акользина Татьяна Леонидовна |
| Тархын паза география | |
| Пастағы искіріг | 1789 |
| Кін пӧзии | 442 |
| Час хуры | UTC+7:00 |
| Чон | |
| Чон | |
| Хазна тiлi | хакас, орыс |
| Сан идентификаторы | |
| Телефон коды | +7 39044 |
| Почта индекзi | 655770 |
| ОКАТО коды | 95212805001 |
| ОКТМО коды | 95612405101 |
| ГКГН-дағы номер | 0013546 |
|
|
|
| beya19.ru | |
|
|
|
 Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа | |
.svg)
Пии (орыс. Бе́я) — Россиядағы Хакас Республиканың аалы. Пии аймааның паза Пии аал чӧбінің устағ-пастағ кіні. .
Чон саны 4635[2] кізі (2021).
География
Ағбаннаң ӱстӱнзарыхсар 100 км оортах чирде, Ким паза Ағбан суғ аразында, Хойбал чазызында орныхча. Мында Пии суға ӱс сууҷах кірче: Катамор, Дехановка паза Кузнецов Пиизі. Аал Пии аймааның ортызында орныхча. Иң чағын тимір чол станциязына паза Ағбандағы аэропортха читіре 100 км. Ағбаннаң паза Саяногорсктаң аал алфальттығ чолнаң палғалыс парған.
Тархын
XVIII чӱс чылның халғанҷы чылларында хакастар аалларынаң хости Россияның ортызындағы чардығынаң кӧскен кресеннер чуртап сыхханнар. Оларның саны табырах ӧскен: 1789 чылда 10 тӱнӱк паза 45 кізі саналған, 1911 чылда Пииде 3012 кізі полған, 1936 чылда — 3338 кізі, ол санда 140 хакас.
Пии аалынаңар пастағы танығлар 1789 чылдағы пічіктерде тоғасча. Асхыс волозына кірген, тӱнӱктер саны 15-ке читкен. 1884 чылда Пии волозы алынҷа иділген.
Пии аалзар Орлов паза Воронеж губерниязынаң кӧскеннер. Андағ пастағы сӧбірелер аразында Моргачёвтар, Стряпковтар, Орловтағы Булгаковтар полғаннар. Прайзы православие киртіністіглер. 1838 чылда кресеннернің чардығы волость кінінең паза пасха ааллардаң Ағбан суға кірчеткен Сос паза Киндірліг суғлар аразындағы наа чирлерзер кӧзіп, Бондарев аалны тӧстееннер, иудей киртінізіне кіргеннер.
Пастап Пии аал (орыс. Бейское) Пазадағы халыхнаң Минсуғдағы уездтің Асхыстағы волостьына кірген. Соонаң олох волостьтың Ууттағы халығына пирілген.
Соонаң Пии волозы пол килген, аның кіні(орыс. Бейское) аалда полған. Волостьха Богословскай, Хаал, Новокурск, Красноозерскай, Троицкай, Табат, Солбы, Хызыл хара суғ, Означенное ааллар кіргеннер.
Аалда почта пӧлии, волостьтың устағ-пастаа, имҷі пункты, ікі класстығ министерскай школа полған. Школа абыстың туразы хыриндағы улуғ турада орныххан (амғы олған библиотеказы). Соонаң школа ікі класстығ училищее айландырылған, 1920 чылда пастағы паза ікінҷі ступеньніг школа полыбысхан, 1924 чылда — кресен чииттер школазы, 1930—1933 чылларда колхоз чииттерінің школазы адалған. Анда ортымах тиксі ӱгредіг школазы тоғын сыххан. 1973 чылда ӱс хадыллығ школа пӱдірілген.
1917 чылдағы чонны санға алар чӧрімнің танығларынҷа, волостьтың кінінде 3149 кізі чуртаан. Прай Пии волозында Бейской 9916 чуртағҷы саналған. Ас 3862 га чирде одыртылған, от сапчаң чирлер улии 112 га читкен.
Пии чирінің кізілері ідӧк маллар ӧскіргеннер. Чоон мӱӱстіг мал саны 1916 чылда 3120 пасха читкен, аттар —1952, хойлар — 627, сосхалар — 867.
Чон
| 1789 | 1911 | 1916 | 1917 | 1936 | 1939[3] |
|---|---|---|---|---|---|
| 45 | ↗3012 | ↗3091 | ↗3149 | ↗3338 | ↗4619 |
| 1959[4] | 1970[5] | 1979[6] | 1989[7] | 2002[8] | 2010[9] |
| ↘4589 | ↗4997 | ↗5595 | ↗5698 | ↘5417 | ↘5247 |
| 2021[10] | |||||
| ↘4635 |
Хоныхтар саны: 1962. Ӧӧнінде орыстар, украиннер чуртапчалар.
Алған орын
- ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Tom1_tab-5_VPN-2020.xlsx
- ↑ Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более. Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года. На 1 октября 2021 года. Том 1. Численность и размещения населения (XLSX).
- ↑ https://web.archive.org/web/20141217133448/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_pop_39_4.php.
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg3.php.
- ↑ https://web.archive.org/web/20140303191406/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg3.php.
- ↑ https://web.archive.org/web/20140110125030/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg3.php.
- ↑ https://web.archive.org/web/20131001061116/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg3.php.
- ↑ https://web.archive.org/web/20120203125040/http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls.
- ↑ http://hakasstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/hakasstat/resources/b9541d004234bce0bb86ff2d59c15b71/2%29+Мужчины+и+женщины.xlsx.
- ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Tom1_tab-5_VPN-2020.xlsx.
Литература
- Энциклопедия Республики Хакасия : [в 2 т.] / Правительство Респ. Хакасия; [науч.-ред. совет.: В. А. Кузьмин (пред.) и др.]. — Абакан : Поликор, 2007. Т. 1 : [А — Н]. — 2007. — 430, [2] с.
Ссылкалар
| Пии аймааның аал-посёлоктары | ||
|---|---|---|
.png){kind=small} | ||
