Патачакова, Дарья Фёдоровна
| Дарья Патачакова | |
|---|---|
 | |
| Тӧреен кӱні | 20 хосхар айы 1920 |
| Тӧреен чирі | Чоохчыл аал, Минсуғ уезді, Ким губерниязы, РСФСР |
| Ӱреен кӱні | 22 кічіг хырлас айы 2000 (80 час) |
| Ӱреен чирі | Ағбан, Хакас Республика, Россия Федерациязы |
| Гражданство | РСФСР, СССР, Россия Федерациязы |
| Айғасчатхан кирее | учёнай, тілҷі, филолог. |
Дарья Фёдоровна Патачакова (20 апрельде 1920, Чоохчыл аал — 22 ноябрьда 2000, Ағбан) — учёнай-тілҷі, филология наукаларының кандидады, хакас тілінің істезігҷізі, чон просвещениезінің отличнигі, Хакас Республиканың науказының саблығ деятельі (1999).
Чуртас чолы
Дарья Фёдоровна 1920 чылның хосхар айының 20-ҷі кӱнінде Ким губерниязының Минсуғ уездіндегі Чоохчыл аалында (амғы Сыра аймағы) Фёдор Иванович Коковтың сӧбірезінде тӧреен[1]. 1937 чылда орындағы читі класстығ школаны тоозып, Хакас ӱгретчілер техникумына кірче. 1940 чылда иң артых ӱгренҷі чіли Патачакованы олох техникумда хакас тілін паза методиказын апарарға хығырчалар.
1949 чылда Дарья Фёдоровна Хакасияның тіл, литература паза тархын наука-істезігліг институдында пастап кічіг наука тоғынҷызы полып тоғын сыххан, соонаң тіл секторының устағҷызы полыбысхан. 1951 чылда Ағбандағы ӱгретчілерні тимнеҷең хазна институдының филология факультедін тоос салған.
1965 чылда Россиядағы наукалар академиязының Сибирьдегі пӧлиинің История, филология паза философия институдының аспирантуразын тоос салған. Патачакова хакас тілінің диалекттерін істескен, 1965 чылда «Хаас диалекті» тіп тоғыс пазып, кандидат диссертациязын арачылаан.
1970 чылның ӱртӱн айынаң сығара 1984 чылға теере — институттың ученай хачызы. 1980 чылларда «Тӱрк чоннарының диалекттер атлазы» паза «Сибирьдегі тӱрк чоннарның диалекттерінің атлазы» тіп тоғыстар тимнирінде араласхан.
Ученай-тілҷінің «Учёные записки ХакНИИЯЛИ», аймах городтардағы (Алма-Ата, баку, Москва, Новосибирск, улан-Удэ паза пасхазы), научнай журналларда істезіг статьялары чарых кӧргеннер.
Патачакова хакас орфографиязының тӧстегҷілерінің пірсі полча, 1947 чылда сыххан пастағы орфографияны тимнирінде араласхан, 1962 чылда авторлар санында тӱзедіглер кирген паза 1988 чылдағы хакас тілінің орфографиязында тӱзедіглерні киріп, аны пос алынҷа тимнеен[1].
Дарья Фёдоровна 1975 чылда чарых кӧрген «Хакас тілінің грамматиказы» тіп тоғыстың авторларының пірсі полча, «Словообразование», «Существительное», «Наречие» пӧліктерні пасхан[1]. Нинҷе-нинҷе сӧстік тимнеен: «Хакасско-русский словарь для начальных классов» (1948), «Краткий словарь общественно-политических терминов» (1955), «Школьный хакасско-русский словарь» (1995), 30 азыра учебниктің, 50 азыра наука тоғызының авторы полча. Ағбандағы ӱгретчілер хазна институдындағы хакас тілі кафедразында ӱгретчі, филология факультедінде хазна экзаменнер комиссиязының кнезі полған[2].
Дарья Патачакова 2000 чылның кічіг хырлас айының 22-ҷі кӱнінде Ағбанда ах чарыхтаң парыбысхан[3].
Сыйыхтар
- Н. Крупская адынаң медаль
- Чон просвещениезінің отличнигі танығ
- * Хакас Республиканың науказының саблығ деятельі (1999)
Алған орын
- ↑ 1 2 3 Патачакова Дарья Фёдоровна (К 85-летию со дня рождения). — Абакан: Хакасский научно-исследовательский институт языка, литературы и истории, 2005. — С. 4. — 26 с.
- ↑ Энциклопедия «Хакасия» (Хакасско-Минусинская котловина) / В. С. Яблонский. — А.: Хак. Кн. Изд-во В. М. Торосова, 2022. — Т. 5. — С. 158. — 496 с. — ISBN 978-5-7091-1003-8.
- ↑ Дарья Федоровна Патачаков. https://nbdrx.ru/. Национальная библиотека им. Н. Г. Доможакова. Дата обращения: 31 Кӧрік айы 2025.