Наа чыл столы

Рувики тiп сайттаң
Мандариннер
Оливье
Наа чыл, фрукттар графинде

Наа чыл столы — Хазналарның кӧп сабазында Наа чылның чардығы. Ол хазна, чуртапчатхан орын паза чон кибірлері хоостыра пасхалалча. Наа чылны таныхтир оңдайлар чыллар изерізінең, кибір-чозахтарнаң, кип-азахнаң, ас-тамах тимнирінең пасхалалчалар[1]. Индуизм, хыдат, копттар, еврей, ислам мӱчеллерінде Наа чылны Григориан мӱчелі пастыра удурлабинчалар. Наа чыл столы ідӧк пасхалалча. Ол олаңай, кибірліг, вегетариан, чапсых чиистіг поладыр.

Наа чыл столы орындағы кибірлернең палғалыстығ. XIX чӱс чылда Европаның кӧп хазналарында салаттар тимнел сыхханнар. Олар андар кірчеткен чиис пастыра орыс тілінең «сельдь под шубой» салатха тӧӧйлер. Палых аарлағ полбаҷаң, аны чуға чуртапчатхан кресеннер, узанҷылар даа ал полҷаңнар, хоза ӱӱҷіктегі чир тамағы салылҷаң. Норвегиядағы палых саладын идер оңдайы 1845 чылда сыххан Англиядағы чиис пызырҷаң киндеде пазылых. Германияда ағаа тӧӧй салатха пасха чиис салылҷаң. Россияда Наа чылда олар XIX чӱс чылның ікінҷі чардығында пол килгеннер, андар олох нимелер салылҷаң: пазырылған яблах, палых, свекла, морковь[2].

Россияда Иргі Наа чылны удурлапчалар, ЮАР-да, тізең, ікінҷі наа чылны. Ол тархында полған нименең палғалыстығ — хулларның чылда ол чалғыс тынағ кӱні полған. Ікінҷі январьда олар тынанҷаңнар, стол салҷаңнар, туған-чағынарынаң тоғасчаңңар. Тоғырланыс кӧңнілерін городтағы паза поселоктағы орамаларда сарын-теелбектер пастыра кӧзітчеңнер. Пола-пола кибір алғыдылған, амғы туста 2-ҷі январьда зонттығ, сығырҷаң паза пасха нимеліг 13 муң азыра кізі, пайрамни чазанып, сарыннар сарнап, Кейптаунның орамаларынҷа иртче[3].

Наа чыл ас-тамаа

[тӱзедерге | код тӱзедерге]

Кибірлер[тӱзедерге | код тӱзедерге]

Царь тузындағы Россияда хаарған сосха палазы наа чыл столында чахсы чуртастың тании полҷаң. Андада хус иді чарадылбаҷаң, анынаң хада наа чылдағы часка учуғыбысча тіп киртінҷеңнер. XIX чӱс чылның ортызынзар столда яблокалығ хас иді паза пасха хус пол килгенде, ол киртініс чох пол парған.

Совет тузында наа чыл столында хайди даа шампанскай, салаттар: винегрет, «Оливье», «сельдь под шубой», хуйғу[4] паза пасхазы полҷаң. Фрукттардаң мандариннер паза яблоколар полҷаң, тадылығ чиистең — пызырған чистек паза конфеттер. Таңах, ӧртек, кролик, индейка, хас идінең чиис тимнелҷең, колбаса, сыр, хызыл ӱзӱрген, ідӧк торт салылҷаң. Пірее чиис католиктернің Рождество ӱлӱкӱнінең килген. Пасхазы, кӧзідімге, «сельдь под шубой», 1970 чылларның ортызынаң сығара тимнел сыххан[5].

Совет тузы соонаң итнең иділген пасха чиис хозылған: француз оңдайынҷа ит, салаттар. Наа чыл столына изірткіліг, газтығ, газ чох суғлар турғызылчалар. Фрукттар, тадылығ чиис салылча.

Россияның чоннары[тӱзедерге | код тӱзедерге]

Тӱрктер паза Кавказ чоннары ікі мӱчел ӱлӱкӱнін таныхтапчалар: Наа чылда паза кӧрік айында Навруз, хакастарның Чыл пазы. Столға бешбармак, чиит хой идінің пызырылған хойығ ӱгре, чечевица халазы, губадия, урама, чак-чак паза пасха ас-тамах салылча . Пӱрӱттер, тывалар паза калмыктар 1-ғы январьдаң пасха, наа чыл столын азығ айында тимнепчелер. Ол ӱлӱкӱн Цаган Сар (Сагаан Сар, Ах ай), тываларның Шагаа адалча. Кибірли «борцоктар» салылча.

Ненецтернің ікі наа чылы пар. Ол хысхыда (кічіг хырлас айы), чайғыда (хандых айы) таныхталча. Ысыах — Якутиядағы Наа чыл полча. Нинҷе-нинҷе кӱн таныхталча. Чон, от тамызып, кӧп ит, палых, тадылығ чиис пызырча, сарыннар сарнап, теелбек салча[6].

Карелиядағы Сюндума ӱлӱкӱндегі столда хайди даа пирог, кӧчеліг каша паза сула блиннері полча.

Эвенктер «Мучун» ӱлӱкӱні таныхтапчалар (чир ӱстӱ наачылалчатхан тус іди адалча), нганасаннар — полярнай хараа тоозылғанын, ол кӱрген айының халғанҷы кӱннеріне, азығ айының пасталғанына килісче. Ненецтернің ӱлӱкӱні кӱнні удурлиры полча. Энецтер (200 азыраҷа ла кізі) Наа чылны таныхтабинчалар, кӧрік айы тоозылчатса, «Ко позу» («Хазың пічии») тіп арығланҷаң кибірні иртірчелер, полған на араласчыға киик иді пирілче. Наа чыл столына сэвэн турғысчаңнар. Ол пызырылған паза оохталған туйғахтығ аңның алай аба идінең (чаа 2 чоон самнахтаң кӧп полбасха кирек) тимнелче. Ідӧк наа ла тудып алған палыхнаң иділген строганинаны, палых ӱзӱргенінең тимнелген лепёшкаларны столға салҷаңнар[7].

Колымада чуртапчатхан эвеннер Хэбденекті таныхтапчалар.

Долганнар полярнай хараа соонаң кӱн сыхчатханын — Хейро ӱлӱкӱнні таныхтаҷаңнар. Ол 5 час иртен пасталча. Поморлар хаҷаннаң сығара Новолетие таныхтаҷаңнар. Ол 14 сентябрьға килісчең (иргі оңдайҷа)[8]. Ӱртӱн айында ідӧк Маргаритинскай ярмарка иртчең[9], ол амғы Россияда 2001 чылның ӱртӱн айында айландырылған[10]. Ідӧк амғы туста Архангельскте чайғыны ӱдесчеткен кӱскӱ ӱлӱкӱні паза Новолетие 14 сентябрьда иртче. Ол Поморлар Наа чылы адалча[11][12][13]. Наа чылға поморлар XVIII чӱс чылдох полған чиисті тимнепчелер[14]. Ол чалбах, глазурьнаң чазалған пряниктер «козулялар» адалчалар. Оларны ӧӧнінде мӱӱстіг малға, ипчее, чылтыстарға, хустарға тӧӧй иде пызырҷаңнар. Олар чахсы чуртасты таныхтаҷаңнар: пряниктер кӧп полза, ибдегі мал-хус чахсы турар. Кибірлер полған на сӧбіреде хайраллалҷаңнар, 1960 чылларда Архангельск прянигі чіли айландырылғаннар. Саблығ Соломбала узы К. И. Карамзинаның пряниктері Хазна тархын музейінде кӧзіділгеннер (1960—1970 чыллар), «Русский пряник» хоос открыткалар сериязында полғаннар (1971 ч.). Амғы туста Архангельскте «Чудо северного пряника» кӧзідіг чыл сай иртірілче[15].

Пряниктер-козулялар

Поморлар наа чыл столына тресканы аймах соустығ (сӱт, ӧріңме, хайах) пирҷеңнер, ідӧк беломор мидиялары, шаньгалар, палых пирогтары салылҷаң паза чистектер морзы кёж турғызылҷаң[16][17]. Палых мӱні пертоминскай оңдайнаң пызырылҷаң[18], пряниктердең пасха, шаньга, пирогтар, колобтар паза «калиткалар» тимнелҷең[19].

СССР-да алтынзарыхтағы чоннар совет ӱлӱкӱннерін таныхтап сыхханнар. Наа чылда оларның прайзы даа наа чыл столын салча, кибірліг ас-тамахты паза оливьені тимнепче, торт полча[20].

Статистика[тӱзедерге | код тӱзедерге]

Наа чыл столы нинҷе тур парарын Росстат [21][22], ідӧк Россия субъекттерінің регион синіндегі хайзы статистика службалары істесче [23].

Росстаттың хайиина алылча мындағ чиистің паазы: ыстаан колбаса паза ит, ӱзӱрген, таңах, мал иді, хайах, сыр, шоколад конфеттері, апельсиннер, лимоннар, бананнар, ӱӱҷіктегі чир тамаа, торттар, коньяк, араға, сокта, газтығ суғ. Ідӧк регионнар пастыра паалағ иділче. Иң аарлығ наа чыл столы кибірли Чукотка, Ненецкай, Ямало-Ненецкай автоном округтарына паза Камчатка крайына килісче. Иң ниик паалар Калмыкия республикада, Калининград, Липецк, Белгород паза Омск областьтарында поладыр[24][25].

Удмуртстат кибірли ӱс аймах наа чыл столын санапча: олаңай, кибірліг паза толдыра[26].

  • «Олаңай» наа чыл столы чуға чуртапчатхан сӧбірее кӧріл парған, андар кірче: тустаан сельдь, винегретке кирек чир тамаа, пір килограмм апельсин паза пір араға.
  • «Кибірліг» наа чыл столы ортымах класс теен нимее килістіре тимнелче. Андар пельмень, ікі кибірліг «наа чыл» салады (оливье паза винегрет), колбаса, сыр, сок, шоколад конфеттері, торт, ікі фрукт кӧрімі, изірткіліг суғның ікі аймағы кірчелер.
  • «Толдыра» наа чыл столы пик хоныхтығ сӧбірее килістіре, андар «кибірліг» чиис аймағынаң пасха, ідӧк аймах итнең паза палыхнаң тимнелген чапсых чиис, лосось палыхтарының ӱзӱргені, ыстаан колбаса, чир тамаа, хузух, мороженай, хоза ӱс аймах фрукт кӧрімі паза изірткіліг суғлар кірчелер[27]. Россияда паза СНГ хазналарында наа чыл столының танығлары «оливье» пазамандариннер полчалар[24]. 1970 чылларның ортызында андар «сельдь под шубой» салат кірген[28].

2000 чыллар пасталчатханда «оливье индекзі» тіп оңнағ пол килген. Ол салатха кірчеткен ас-тамах хоостыра саналча. Иң аарлығ оливье Чукоткада, Ханты-Мансийск автоном округында аның паазы тӱс парған, иң ниик 2021 чылда оливье полған Белгород облазында[29].

2023 чыл тоозылчатханда, «Руспродсоюз» ассоциация танығларынаң, сӧбіреде тӧрт кізее наа чыл столына 5,5 муң салковай хорадыл парған[30].

2024 чылда наа чыл столына ортымахти тӧрт кізее 9,1 муң салковайҷа парыбысхан. Ведомстволар аразындағы пірге искіріг-статистика системазы (ЕМИСС) хоостыра, чиис паазы ирткен чылдағызынаң 13,5% ӧс парған[31]. ДРТ сурастырии хоостыра, 2024 чылда Наа чылда Россия чуртағҷылары ортымахти 30,1 муң салковай хорадарға тимде полғаннар. Аның 44% наа чыл столына хорадарға кӧр салғаннар, 40% — сыйыхтарға, 16% — тынанарға[32].

Европа[тӱзедерге | код тӱзедерге]

Данияда наа чыл столының кибірліг ас-тамаа фасольнаң горох паза яблоко полча. Францияда ӱлӱкӱнде столға трюфель, индейка паза фуа-гра, ідӧк кӧп пасха чиис салылча, десертке — тадылығ нименең сыр[33][34].

Албанияда чӱстӱкке тӧӧй пирогты салчалар паза одыңны ӧртебісчелер.

Польшада Наа чылны чир тамаа алай миске ӱгрезінең, кашанаң паза палыхнаң удурлапчалар[35].

Чехияда кибірліг ас-тамах перловка алай пшёнка, яблоко штрудельі полча[35].

Сербияда наа чылда ӧӧн ас-тамахха сосха палазы саналча[35].

Сосха идінең тимнелген колбасанаң чечевица

Италияда сосха идінең тимнелген колбасанаң чечевица, палых, талай чиизі салылча[36].

Испанияда кибірли наа чылда талай чиизі, хамон, сырлар, рис пудингі столға салылча[37].

Грецияда ӱлӱкӱнде столда хайди даа Василопита аттығ чистектіг паза хузухтығ пирог поларға кирек[38].

Великобританияда кибірли индейканаң пызырылған чир тамаа салылча, десертке пудинг полча[39].

Швецияда Наа чылда стол салылбинча. Кізілер аны тасхар, ачыхтарда удурлапчалар[40].

Наа чыл столындағы кондитер чиизі

Африка[тӱзедерге | код тӱзедерге]

ЮАР-дағы Басуто наа чылны орғах айында таныхтапчалар. Чиистең оларның соргонаң хада оохталған просонаң кукуруза. Ӱлӱкуннерде торбах хузурухтарынаң ӱгре пызырчалар, ит хаарчалар (браай) паза таңахтар пызырчалар. Аны ухсумнаң, чеснокнаң, чили перецнең паза помидорларнаң тимнелген соуснаң хада столға салчалар. Пуғдай тадиинаң йогурха тӧӧй иде пызырылча. Лекебекоане — кукуруза унынаң иділген лепёшкалар. Мангаджане — пызырылған чир тамағы, андар секокомогане салылча. Чир тамаана, тингке, итке, талай чиизіне специялар салылча. Ибдегі пиво полча. Тағлардағы аалларның тас ибіҷектері ӱстӱнде флагтар турғызылча. Ах ӧңніглері пиво, каша паза уннаң иділген чиис парын таныхтапчалар, от кӧк — чир тамаан, хызыл — итті [41].

Азия хазналары[тӱзедерге | код тӱзедерге]

Хыдатта Наа чылға таңах идін, палыхты, соя эчігейін тимнепчелер. Алтынзарыхта пельменнер чіпчелер, ӱстӱнзарыхта — «няньгао» (чапсынчатхан риснең иділче)[42].

Японияда наа чыл столына салылча узун лапша, талай капустазы, пызырылған палых, риснең иділген кибірліг лепёшкалар — моти [35].

Шри-Ланкада Наа чылда хайди даа кирибат турғызылча. Ол киртініснең палғалыстығ. Аны тӧреен кӱннерде, Наа чыл алнындағы кӱнде, киртініс ӱлӱкӱннерінде столға салчалар[43].

Наа чыл столы Вьетнамда

Вьетнамда ӱлӱкӱнге риснең паза итнең пызырылча.

Непалда Наа чыл хосхар айының ортызында таныхталча. Столға Индия паза Тибет ас-тамаа салылча[39].

Индия

Индияда Наа чыл алнынҷа «Бису кани» (англ. bisu kani) таныхтапчалар. Пу ӱлӱкӱн аал хонии кибірлерін айландырарынаң палғалыстығ. Тулу тілнең чоохтасчатхан кізілер хада чыылызып, наа чылның пасталғанын таныхтапчалар. Пірее регионнарда — Дакшина-Каннадада, Мангалурда, Касарагодта, ідӧк Керала паза Тамилнад штаттарда ол наа чыл пасталғанын таныхтиры полча[44]. Ол кӱн мӱчелі пастыра кӧрік алай хосхар айларында таныхталча. Іди чир-чайаан-іҷеге алғызын читірчелер. Фрукттарны паза чир тамағын ӧнетін орында хайраллап, оларға пазырчалар. Наа чыл столына чир тамаанаң фрукттар салылчалар: баклажан, ӱгӱрсӱ, тыква, грейпфрут, банан, хузух, кокос, джамбу, манго, гарциния, хеббаласу. Олар амғы туста удаа учурабинчалар. Пу кӱнде улуғлар чииттерні алғапчалар[45].

Хмонгтар

Лаоста, КНР-да, Вьетнамда паза Таиландта чуртапчатхан хмонгтарның[46] наа чылы ай мӱчелінің он ікінҷі айының толдыра айына чарыдылча. Ол Наа чылның пасталғанын таныхтапча. «Отыстың ӱлӱкӱні» (Ца Хаув Той) адалча. Хмонгтар чуртастың наа пасталчатхан тузына алғыстарын читірчелер[47][48][49]. Ӱлӱкӱн хыра тоғыстары соонаң, кічіг хырлас алай улуғ хырлас айында таныхталча. 30 кӱн пайрамнапчалар[50]. Пу туста туған-чағыннарзар ааллап чӧрчелер, ибде ӱлӱкӱнге стол салылча. Полған на андағ кӱнде 10 аймах ас-тамах поларға кирек. Кибірліг чиис санында бан чунг (англ. ban chung) — рис, сосха иді паза кӧк бобы[51]), сироптығ рис лепёшкалары, хаарылған банан кизектері[52]. Столда кӧп итнең тимнелген ас-тамах поладыр. Полған на аалҷыға пызырылған нымырха алай нымырха рулеттері читірілче. Кӧк папайялығ салатха чеснок, чили перец, тамаринд, лайм суу, сахар, черри помидор салылча паза палых суу, краб паза креветка пастазы урылча[48]. Ідӧк банан пӱрлерінде пызырылған палых, салапао (чир тамаа паза нымырха), лаап (палых иді алай оттығ паза ристіг палых), таңах идінең ӱгре-лапша паза грильде пызырылған кӧп итнең тимнелген ас-тамах[53].

США[тӱзедерге | код тӱзедерге]

Наа чыл столы США-да

США-да наа чыл ас-тамаа индейка полча[35].

Австралия[тӱзедерге | код тӱзедерге]

Австралияда кибірліг наа чыл ас-тамаа чоғыл. Чон грильде барбекю, стейктер паза сосискалар пызырча[38].

Кинематографта паза культурада

[тӱзедерге | код тӱзедерге]

Наа чыл столындағы ас-тамах кинематографта, телевидениеде кӧзіділ парған. «Ирония судьбы, или С лёгким паром!» фильмдегі «Какая гадость эта ваша заливная рыба!» тіп чоох чонда чӧрче[54][55].

  1. New Year's traditions: How do people celebrate the new year around the world? (англ.). bbc.co.uk. Дата обращения: 23 Кічіг хырлас айы 2022.
  2. Селедка под шубой: история праздничного салата. www.culture.ru. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  3. New Year's Day in South Africa (англ.). Time and Date AS. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  4. Сколько можно хранить блюда с новогоднего стола? 2x2.su. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  5. История и рецепт знаменитого салата. ntv.ru. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  6. Таймыр: Новый год у коренных народов Севера. dudinka.city.online. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  7. Старцев А. Ф. Традиционная культура и питание дальневосточных эвенков в прошлом и настоящем // Россия и АТР : Научный журнал. — 2010. — № 1. — С. 60—69. — ISSN 1026-8804.
  8. Новогодние традиции народов России: поморы. Звезда Алтая. Дата обращения: 1 Улуғ хырлас айы 2022.
  9. Архангелогородская (Воздвиженская, Маргаритинская ярмарка), также Маргаритинская ярмарка, первую международная российская ярмарка. Администрация ГО "Город Архангельск". Дата обращения: 1 Улуғ хырлас айы 2022.
  10. Анатолий Беднов. Маркиз и Маргарита, или Как военный губернатор ярмарке имя дал. pastar.ru. Дата обращения: 1 Улуғ хырлас айы 2022.
  11. Маргаритинская ярмарка. Управление развития туризма министерства культуры Архангельской области. Дата обращения: 1 Улуғ хырлас айы 2022.
  12. Маргаритинская ярмарка. Архангельская областная научная библиотека им. Н. А. Добролюбова. Дата обращения: 1 Улуғ хырлас айы 2022.
  13. Анатолий Беднов. Архангельский общественник: Поморский Новый год объединяет людей. Дата обращения: 1 Улуғ хырлас айы 2022.
  14. Ирина Скалина. Зима в Архангельске пахнет пряниками. ТАСС. Дата обращения: 1 Улуғ хырлас айы 2022.
  15. Н. Филева. Архангельские козули. — Архангельский государственный музей деревянного зодчества. — Архангельск: Издательский центр АГМА, 1999. — P. [16—23] (col. 26). — (Народные ремесла русского Севера).
  16. Игорь Соколов. Парадоксы поморского питания. Кириллица. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  17. Поморская кухня: блюда, секреты. Этнопарк. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  18. Татьяна Буторина. Суровые русские викинги, рыболовы, первые путешественники – кто такие поморы. ФедералПресс. Дата обращения: 1 Улуғ хырлас айы 2022.
  19. Людмила Черёмухина. Старинный поморский Новый год. Двина Сегодня. Дата обращения: 1 Улуғ хырлас айы 2022.
  20. Алексей Черенков, Полина Петренко, Алена Скользина. Дед Мороз к ним не придет. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  21. В Росстате оценили стоимость новогоднего оливье. lenta.ru. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  22. Росстат: Новогодний стол россиян подорожает почти на 8 %. www.mn.ru. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  23. Воронеж оказался на 16-м месте в рейтинге стоимости салата «Оливье». moe-online.ru. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  24. 1 2 Росстат узнал, где новогодний стол дешевле. ppt.ru. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  25. Росстат узнал, где новогодний стол дешевле. www.eg-online.ru. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  26. Новогодний стол обойдется семье из Удмуртии в среднем в 1634 рубля. izhlife.ru. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  27. Росстат оценил стоимость новогоднего стола. mn.ru. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  28. Классический рецепт салата "Сельдь под шубой". ria.ru. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  29. Индекс оливье. ТАСС. Дата обращения: 30 Кічіг хырлас айы 2022.
  30. Стоимость новогоднего стола за год выросла на 9% - Российская газета, Российская газета (20 Кічіг хырлас айы 2023). Дата обращения: 13 Кічіг хырлас айы 2024.
  31. Cредняя стоимость продуктов для новогоднего стола составила 9,1 тыс. рублей, AiF. Дата обращения: 1 Улуғ хырлас айы 2024.
  32. На празднование Нового года большинство россиян планируют потратить до 30 тыс. рублей | Эксперт. Эксперт. Дата обращения: 4 Улуғ хырлас айы 2024.
  33. Les traditions du réveillon du Nouvel An en France (фр.). Ambassade de France à Copenhague. Дата обращения: 23 Кічіг хырлас айы 2018. Архивировано 25 Кічіг хырлас айы 2018 года.
  34. Ava Laboy Capo, 2013, с. 52.
  35. 1 2 3 4 5 Праздник с любимым вкусом Какими блюдами встречают Новый год в разных странах мира, Lenta.RU (13 Кічіг хырлас айы 2024). Дата обращения: 13 Кічіг хырлас айы 2024.
  36. Новогодние рецепты. Что едят в Европе, чтобы разбогатеть, РИА Новости (25 Улуғ хырлас айы 2020). Дата обращения: 13 Кічіг хырлас айы 2024.
  37. Новый год в Испании: традиции, меню, подарки, Коммерсантъ (15 Улуғ хырлас айы 2021). Дата обращения: 13 Кічіг хырлас айы 2024.
  38. 1 2 Дарья Тарасенко. Съесть 12 виноградин в красном белье: как отмечают Новый год в разных странах, Вокруг света. Дата обращения: 13 Кічіг хырлас айы 2024.
  39. 1 2 Ирина Бадешко. 13 традиционных блюд, которые обязательно появятся на столах разных стран мира Источник: https://travelask.ru/blog/posts/5183-13-traditsionnyh-blyud-kotorye-obyazatelno-poyavyatsya-na-st. Дата обращения: 13 Кічіг хырлас айы 2024.
  40. Интересные новогодние традиции разных стран и народов мира. 7dach.ru. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  41. John Jacobs. Lesotho Recipes Perfectly Blend A Variety Of Ethnic Traditions (англ.). diversityplus.com. Дата обращения: 30 Кічіг хырлас айы 2022.
  42. Китайский Новый год, РИА Новости (10 Азығ айы 2024). Дата обращения: 13 Кічіг хырлас айы 2024.
  43. Национальная кухня Шри-Ланки. nativa.ru. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  44. Karavali Samskruthika Chavadi To Host ‘Bisu Parbha’ In City On Apr.14 (англ.). Star of Mysore. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  45. Raviprasad Kamila. Bisu kani brings people together at Pilikula Nisargadhama (англ.). The Hindu. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  46. и в других странах. www.seattletimes.com. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  47. Cyril Eberle Hmong New Year (англ.). maptia.com. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  48. 1 2 Phyllis Louise Harris. Hmong New Year: A celebration of harvest, romance and food! (англ.). Twin Cities Enterprise. Дата обращения: 23 Кічіг хырлас айы 2022.
  49. The Lao Hmong New Year in Luang Prabang (англ.). Explore Laos. Дата обращения: 23 Кічіг хырлас айы 2022.
  50. The Hmong New Year (англ.). hmonglessons.com. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  51. Banh Chung for Lunar New Year Recipe (англ.). www.seriouseats.com. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  52. Thy Tran. Hmong New Year Festival (англ.). KQED Inc. Дата обращения: 23 Кічіг хырлас айы 2022.
  53. Hmong New year in Laos (англ.). MEKONG CRUISES. Дата обращения: 23 Кічіг хырлас айы 2022.
  54. Готовим заливную рыбу на Новый год. www.foodestet.ru. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.
  55. Это вкусная-вкусная заливная рыба. www.woman.ru. Дата обращения: 29 Кічіг хырлас айы 2022.