Тиксі тилекейдегі хуу чирлердең паза чирлерге суғ чидіспинчеткенінең тоғыр кӱресчең кӱн

Тиксі тилекейдегі хуу чирлердең паза чирлерге суғ чидіспинчеткенінең тоғыр кӱресчең кӱн
Тиксі тилекейдегі хуу чирлердең паза чирлерге суғ чидіспинчеткенінең тоғыр кӱресчең кӱн
	Аральскай талай
Тип	Экология
Тузазы	кізілернің хайиин хуруғ чирлер пол килчеткеніне тартары
Тӧстелген	1995 чылда
Кӱні	17 июньда
Палғалыстығ	хуу чирдердең тоғыр кӱресчең Конвенцияны алған чылынаң

Тиксі тилекейдегі хуу чирлердең паза суғ чидіспинчеткенінең тоғыр кӱресчең кӱн (орыс. Всемирный день борьбы с опустыниванием и засухой), ( ООН-ның пасха хазна тіллерінде: англ. World Day to Combat Desertification and Drought, араб. اليوم العالمي لمكافحة التصحر والجفاف, ‎исп. Día Mundial de Lucha contra la Desertificación y la Sequía, кит. 防治荒漠化和干旱世界日, фр. Journée mondiale de la lutte contre la désertification et la sécheresse ) — 1995 чылдаң сығара ООН-ның Генеральнай Ассамблеязының 49-ҷы сессиязында алылған (Хуу чирдердең тоғыр кӱресчең Конвенцияны алған чылына чарыдылып таллалған.

Тархын

ООН-ның Генеральнай хачызы 2006 чылда пу кӱнге чарыдылған чахиинда таныхтаан:

Хуруғ чирлер саны ӧсчеткені — хуруғ, чардыхти хуруғ аймахтарда чирнің кӱзі чітчеткені — кізілерге учурапчатхан улуғ хорғыстарның пірсі полча. Ол чир ӱстӱндегі сидік сурығ полча, ағаа 100 азыра хазнада тилекейнің чуртағҷыларының пизінҷі чардығы тоғасхан^[1].

— Кофи Аннан

ООН-ның танығларынаң планетаның чирінің тӧртінҷі чардығы хуруғ чазыларға айлан парарға айабас. Ол 100 азыра хазнадағы 1 млрд кізінің чуртазына хорғыс ағылча. Чирлер хуу чазыға айланчатхан сылтаанда, ол аймахтарда чуртапчатхан улус пасха орыннарзар кӧсче. 2010 чылға андағ чон саны 24 млн читкен. Эксперттер танығларынаң 2015 чылға андағ улустың саны 200 млн кізее чит парар^[2].

2010 чылның кӱрген айынаң сығара 2020 чылның улуғ хырлас айына теере тус ООН-ның Генеральнай Ассамлеязы хоостыра Хуу чирлердең тоғыр кӱресчең ООН-ның он чылы чіли чарлалған. Аның пӧгіні — хурупчатхан чирлерні арачылир тоғыс апарары (2007 чылда сыххан 62/195 резолюция)^[3].

Чирні саба чайдырғаны, аны иртіре тоғындырғаны сылтаанда, чирін алыстырбин малны хадарғаны ӱчӱн чир хуу чазыға айланча. Чирнің кӱзін айландырар ӱчӱн, аймах тоғыс апарылча, ол санда чазыда ағастар чолы иділче^[4].

2024 чылға хуу чирлердең тоғыр кӱресчең Конвенция читіре иділгелек.

Статистика

Хуу чирлер ӧскені 1 млрд азыра кізінің хазиина хорғыс ағылча.
2005 чылның танығларынаң чыл сай хуу чирлер ӧскені паза чирге суғ читпинчеткені сылтаанда аал хонии тамағынҷа США-ның 40 млрд азыра долларына ӱрег иділче.

«Чоннар аразындағы хуу чазылар кӱні». = Казахстанның почта марказы. 2006 ч.

Алған орын

↑ Послание бывшего Генерального секретаря Кофи Аннана по поводу Всемирного дня борьбы с опустыниванием и засухой (неопр.) . ООН (17 Хандых айы 2006). Дата обращения: 6 Кӧрік айы 2024.
↑ Всемирный день борьбы с опустыниванием и засухой. Справка (неопр.) . РИА Новости (17 Хандых айы 2010). Дата обращения: 6 Кӧрік айы 2024.
↑ Опустынивание (неопр.) . Экология. Справочник. Дата обращения: 6 Кӧрік айы 2024.
↑ Всемирный день борьбы с опустыниванием и засухой (неопр.) . ТАСС (16 Хандых айы 2023). Дата обращения: 6 Кӧрік айы 2024.

Ссылкалар

[1] Послание бывшего Генерального секретаря Кофи Аннана по поводу Всемирного дня борьбы с опустыниванием и засухой (неопр.) . ООН (17 Хандых айы 2006). Дата обращения: 6 Кӧрік айы 2024.

[2] Всемирный день борьбы с опустыниванием и засухой. Справка (неопр.) . РИА Новости (17 Хандых айы 2010). Дата обращения: 6 Кӧрік айы 2024.

[3] Опустынивание (неопр.) . Экология. Справочник. Дата обращения: 6 Кӧрік айы 2024.

[4] Всемирный день борьбы с опустыниванием и засухой (неопр.) . ТАСС (16 Хандых айы 2023). Дата обращения: 6 Кӧрік айы 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]