Пастағы май (ӱлӱкӱн)

Рувики тiп сайттаң
Пастағы май
Первомай фото.png
Тип Тоғысчыларның паза Профсоюз пірігістерінің ӱлӱкӱні
Закон хоостыра Амғы Россияда — Часхы паза Істеніс ӱлӱкӱні
Ідӧк Істеніс ӱлӱкӱні, Істеніс кӱні, Часхы паза Істеніс ӱлӱкӱні, Істенҷілернің чоннар аразында пір чӧптіг полҷаң кӱні
Тузазы СССР-да пза РФ-та тиксі тилекейдегі тоғысчыларның илбек кӱні.
Тӧстелген Хеймаркеттегі Чикаго Бунтында ӱрееннерні хумартхылап Ікінҷі интернационалның Париж конгрезі (1889 чылның от айы).
Таныхталчатхан орны Чоннар аразындағы ӱлӱкӱн
Кӱні 1 мая
Таныхталчатхан тузы демонстрациялар, митингтер
Палғалыстығ Хеймаркеттегі бунтнаң, Чикаго
Логотип РУВИКИ.Медиа Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Пастағы май — чоннар аразындағы ӱлӱкӱн. Чыл сай тилекейнің кӧп хазналарында сілкер айының пастағы кӱнінде таныхталча. Ол 1886 чылның сілкер айының 4-ҷі кӱнінде Чикагода Хеймаркет ачыхта ирткен тоғысчыларның демонстрациязынаң[ru] палғалыстығ. Россияда ӱлӱкӱн пастағызын на 1890 чылда істенҷілернің чоннар аразында пір чӧптіг полҷаң кӱн чіли таныхталған[1]. Полған на хазнада ӱлӱкӱнні таныхтир кӱн алынҷа алылча. Кибірли ол тынағ кӱні полча.

2025 чылда Россияда Часхы паза істеніс ӱлӱкӱні тӧрт хоныхха килісче, анынаң сығара тӧрт кӱнге, позырахха, сілкер айының 4-ҷі кӱніне теере тынағ кӱннері узарадылча[2].

1856 чылның хосхар айының 21-ҷі кӱнінде Австралияда тоғысчылар ӧмелері сигіс частығ тоғыс кӱнін кирерге сурынғаннар[3].

Тоғысха сигіс час. Тынаға сигіс час. Сигіс час нимее хынчабыс! — США-да ирткен забостовка араласчыларының лозунгы (1886 чылның сілкер айының 1-ғы кӱні)[4].

1886 чылның сілкер айының 1-ғы кӱнінде США-да паза Канадада анархия пірігістері нинҷе-де митингнең демонстрация иртірібіскеннер[3].

1886 чылның сілкер айының 4-ҷі кӱнінде Чикагода Хеймаркетте тоғырланыс ирткен, анда нинҷе-де анархист ӱреен: Август Спис, Альберт Парсонс, Адольф Фишер, Джордж Энгельман, Луис Лингг, Михаэль Шваб, Сэмюэл Филден паза Оскар Неебе[5].

1889 чылның от айында, ӱреен анархисттерні сағысха киріп, II Интернационалның Париж конгрезі «Тиксі тилекейдегі тоғысчыларның пір чӧптіг полҷаң кӱнін» чарлабысхан, аның хоостыра сигіс частығ тоғыс кӱнін кирердеңер паза пасха сурыныстығ демонстрация ирткен[6][1].

Ӱлӱкӱнні тӧстир кӱн алнында, 1890 чылның сілкер айының 1-ғы кӱніне тоғысчылар забастовка иртірерге кӧр салғаннар[3].

Прай социал-демократия партия пірігістеріне паза прай хазналарның профсоюзтарына 8 частығ тоғыс кӱнін кирер ӱчӱн, пролетариаттың класс кирексіністері паза тиксі амыр хоных ӱчӱн, пастағы майда чапчаң чон алнына сығарға киректер, — хығырған 1904 чылда II Интернационалның алтынҷы конференциязы[7].

Прай хазналарның пролетарий пірігістеріне хайди даа 1-ғы майда тоғынмасха, хайда анзы тоғысчыларға ӱрег ағылбас, — II Интернационалның Париж конгрезінің чарадиинда таныхталған[7].

1890 чылда 8 частығ тоғыс кӱнні кирердеңер демонстрация ирткен Германияда, США-да, Данияда, Бельгияда, Австро-Венгрияда, Италияда, испанияда, Францияда, Норвегияда, паза Швецияда[8].

1891 чылда, ll Интернационалның Брюссель конгрезінің чарадиинаң, полған на хазнаа пу кӱнні паза аны иртірҷең оңдайын пос алынҷа таллап аларға пирілген[8].

Россия империязы[тӱзедерге | код тӱзедерге]

1890 чылда Россияда паза Варшавада пастағызын на «Пастағы май» ӱлӱкӱн (Маёвка) істенҷілернің чоннар аразындағы пір чӧптіг полҷаң кӱн чіли таныхталған. Анын тузында 10 муң тоғысчының забастовказы ирткен[1]. 1891 чылда Санкт-Петербургта 200-че революционер Михаил Брусневтің устаанда пастағы закон чох маёвканы иртірібіскеннер[9].

1897 чылдаң сығара ӱлӱкӱн политика оңдайлығ полған. Пастағы майда кӧп чон тоғысты тохтатчаң паза тоғысчылар демонстрациялары иртчең[1].

1903 чылда, Петербургтаң паза Москвадаң пасха, сілкер айындағы демонстрациялар Тверьде, Тулада, Самарада, Харьковта, Одессада, Тифлисте паза Россия империязының пасха городтарында ирткеннер[10]. Мында лозунгтар тарааннар: «Самодержавие чох ползын!», «Республика ползын!», «Царьны хыйа идерге!», «Революция ползын!»[11].

1912 чылдаң сығара 1914 гчылға теере демонстрацияларға 500 муң азыра тоғысчы, солдат, матрос паза кресен сыххан[10].

1917 чылда, Февраль революциязы[ru] соонда, орамаларда миллионнар тоғысчы чыыл парған[10]. Петроградта демонстрация Марсово чазыда ирткен, спикер А. Ф. Керенский полған.

Большевиктернің лозунгтары[1]:

  • «Министр-капиталисттер чох ползыннар»;
  • «Прай ӱлгӱ Советтерге»;
  • «Империалист чаалары чох ползыннар!».

Пастағы май пазығдан тоғыр кӱрезерге, халыхтың социалистическай пӱдізі ӱчӱн харындастар пірігізіне піріккен тоғысчыларның ӱлӱкӱні, — чоохтаан В. И. Ленин[7].

РСФСР паза СССР[тӱзедерге | код тӱзедерге]

1917 чылда, Октябрь революциязы тоозылған соонда, «Интернационал кӱні» пічікке ӱлӱкӱн чіли кирілген[12].

1918 чылда Москвада, Ходынскай поледе[ru], пастағы чаа парады ирткен. Соонаң парадтар Хызыл площадьта иртіріл сыхханнар[11].

Пастағы май Дворцовай площадьта таныхталча. 1918 чыл. Санкт-Петербургтағы кинофото пічіктерінің Ӧӧн хазна архиві

1918 чылдаң сығара, РСФСР-ның істеністеңер законнар кодекзі хоостыра, 1 май тынағ кӱні пол парған[13]. 1928 чылның хосхар айының 23-ҷі кӱнінең сығара СССР-ның СНК-гның ЦИК-ның «Интернационал кӱніне» чарыдылған ӱлӱкӱннердеңер паза алынҷа тынағ кӱннерінеңер» чарадиинаң, 2 май пайрамнаҷаң ікінҷі кӱні полыбысхан[14].

Мындағ мероприятиелер иртірілҷеңнер[10]:

  • 1 май — істенҷілернің демонстрациялары паза чаа парадтары.
  • 2 май — Маёвкалар.

Пастағы майда Совет Союзының тоғысчылары, капиталист хазналарының істенҷілерінең хада революция кӱрезиинде, национальнай-позыдығ чӧрімінең пір чӧптіг полчатханын, амыр хоных ӱчӱн, коммунист халығын пӱдірер ӱчӱн прай кӱстерін пирібізер кӧңнілерін кӧзітчелер, - теен Л. И. Брежнев[7].

Лозунги[4]:

  • «Істенҷіне сабланыс!»;
  • «Мир! Істеніс! Май!»;
  • «Ленин чахығларына турысчабыс!»;
  • «1 май ползын!».

Прай республикаларда иртчеңнер[10]:

  • істенҷілер колонназының чӧрізі марш паза политика музыказынаң иртчең. Ӧӧн демонстрация Москвадағы Хызыл площадьта иртчең;
  • дикторларның алғыстазы паза политика лозунгтары тыыда чоохтанҷаң тиріг пастыра тарадылҷаң;
  • устағ-пастағ туралары хыринда трибуналар турғызылҷаңнар, анда демонстранттарны КПСС-тың устағҷылары паза ӱлгӱ кізілері алғыстаҷаңнар;
  • орындағы ӧӧн телевидение паза радио каналларынҷа кӧзідіглер иртчеңнер.

1933 чылда Москвада Хызыл площадьта 1-ғы майда кии парады ирткен[10]. АНТ-20 «Максим Горький», И-16 паза пасха самолёттар кӧзіділгеннер. Пу кибір СССР-ның пасха городтарында кирілген[10].

Пастағы майдағы митинг Энгельск городта. 1932 чыл

Илбек Адалығ чаа тузында чӧріглер паза парадтар иртірілбееннер[8].

Колхоз газетазы:РК ВКП(б) Веневскай паза істенҷілернің аймахтағы депутаттар чӧбінің органы. — Венев, город (Тула обл.). 1941, 68 № (1774) (1 май).

1956 чылда пастағызын на Москвадаң Хызыл площадьтаға Пастағы май демонстрациязының телевидение пастыра репортажы ирткен[8].

1970 чылларда ӱлӱкӱн «Істенҷілернің чоннар аразында пір чӧптіг полҷаң кӱн» тіп адал сыххан [10]:

«1 май ӱлӱкӱнінең!» совет открытказы

Тоғысчыларның флагтың паза транспаранттығ чӧрімнері иртчеңнер.

1990 чылның сілкер айының 1-ғы кӱнінде Пастағы майдағы халғанҷы демонстрация ирткен, анда пічікке кирілбеен советтең тоғыр лозунгтығ демократия ӱлгӱзінің кізілерінің чӧрізі ирткен[10].

1991 чылның сілкер айының 1-ғы кӱнінде Хызыл площадьта паалар ӧсчеткенінең тоғыр мининг ирткен. Аны тимнеен Москвадағы профсоюзтар федерациязы паза Пос алынҷа профсоюзтар ассоциациязы. Мавзолей трибуназында М. С. Горбачёв, А. И. Лукьянов паза пасхазы турғаннар[15].

Демонстранттарның лозунгтары[15]:

  • «Индексациядаңар законны пиріңер»;
  • «Олған товарларының паазы ӧсчеткенінең тоғырбыс»;
  • «Парламентарийлер — істенҷілерге социальнай арачыланыс пиріңер»;
  • «Тоғыс кӱзіне турыстыра ахча»;
  • «Экономиканы сайбабысса, прайзы хырыларбыс»;
  • «Садығнаң паза услугаларнаң налогтың 5 % чох идерге» паза пасх.

Постсовет Россиязы[тӱзедерге | код тӱзедерге]

1992 чылда Істенҷілернің чоннар аразында пір чӧптіг полҷаң кӱні Часхы паза істеніс ӱлӱкӱні тіп адал сыххан[1].

1993 чылда нинҷе-де Пастағы май митингін Национальнай арачыланыс фронты, Істеніс Москвазы, Россия Федерациязының Коммунисттер партиязы иртірген. Пастағы майда Москвадағы Ленин проспектінде демонстранттарнаң ОМОН урунысхан, анда 150 кізі палығлатхан [16][17].

Ӱлӱкӱн демонстрациязының араласчылары. 1990 чыллар

Социальнай паза политика лозунгтары[18][19]:

  • «Банкроттар правительствозын — отставкаа!»;
  • «Піс Сірернің кризистерің ӱчӱн тӧлирге ынабинчабыс!»;
  • «Пос организациязы! Пос устанызы! Посты арачылиры!» паза пасх.

2002 чылдаң сығара Новосибирскте пастағызын на Пастағы майдағы «Монстрация» чӧрім ирткен. Халғанҷы чӧрім 2019 чылда ирткен.

2004 чылда сілкер айының 2-ҷі кӱні тоғыс кӱні полчатханынаңар закон алылған[10]. Москвада Москвадағы профсоюзтар федерациязының чӧрізі, политика партияларының митингтері ирткеннер.

2009 чылда аймах кӧстегліг профсоюзтар, партиялар паза халых пірігістері политика акцияларын иртіргеннер. Кӧзідімге, «Единая Россия» (ФНРП паза МГЕР партияларнаң хада), «КПРФ», «Яблоко», «Солидарность», «ЛДПР» паза Автоном действиезі партиялар араласханнар[20]. Чӧрімнерде мындағ лозунгтар полғаннар[20]:

  • «Путиннің планы — Чиңіс планы!»;
  • «Бонустар — пенсионерлерге»;
  • «Сӧбіреде ӱс пала — ол норма!».

2013 чылда президент Владимир Путин Россия Федерациязының Істеніс Матыры[ru] аарластығ атты тӧстебіскен. Ол СССР тузында полған Социалистическай Істеніс Матыры[ru] осхас аарластығ ат. Кибірли, Істеніс Матыры ат Часхы паза істеніс кӱнінде читірілче. 2013 чылда Москвада орамаларға 100 муң азыра демонстрант сыххан[21].

2014 чылда профсоюзтар ӧмелерінің кізілері пастағы улуғ чӧріс иткеннер, ол хазнаның кӧп хазназында ирткен[4].

2016 чылда Россияның хайзы регионнарында Пастағы май Хызыл нымырхаға киліс парған ӱчӱн, ӱлӱкӱндегі чӧрістер паза митингтер иртірілбеен[22].

2018 чылда пайрамнығ чӧрістерде 3 млн-ҷа кізі араласхан[10]. «Лужники» олимп ӧргезінде чайғы сезоны пасталған. Профессионаллар, мотокиклліг, велосипедтіг, самокаттығ ойладып, устарын кӧзіткеннер. Горькийнің паркында теелбекчілер парады ирткен. Хызыл площадьта кибірли профсоюзтар чӧрии ирткен.

2020 чылдаң сығара 2022 чылға теере COVID-19 пандемиязы ӱчӱн, чон чӧрімнері иртпеен[10]. Пастағы май чӧрімі онлайн ирткен: Социальнай сетьтерде араласчылар флагтығ паза плакаттығ сомнарын сығар турғаннар[10].

2023 чылда Москвада 200 азыра мероприятие ирткен. Оларнын санында концерттер, мастер-класстар, тасхархы театр ойыннары, квизтер, музыка ӧмелерінің ойыннары. Самарада «Гитары в строю» чоннар аразындағы сарын фестивальы ирткен[23]. Мероприятиелер санында:

  • «Мир, істеніс, май!» митинг-концерт;
  • Россияның «Гренада» чон ансамбльының паза Джим МакРэйяның (Шотландия) кӧзідии;
  • «Ночные волки» мотоклубтың автомобильлер чӧрізі;
  • Сабланыс монументіне чахайахтар салары.

Самарада Куйбышевтің ачығында фестиваль городогы турғызылған, анда тоғынғаннар[23]:

  • ӱлӱкӱнге чарыдылған кӧзідіглер,
  • арт-инсталляциялар,
  • виртуальнай музейлер,
  • мастер-класстар,
  • лекциялар,
  • ойын ачыхтары паза чайаачы орыннар.

Самарадағы Опера паза балет театрында симфония оркестрінің ойыны ирткен, анда дирижёр Крейг Робертс, Сашо Гачник (Словения), Франсуа Модеме (Франция) араласханнар[23]. «Хоос» кинотеатрда «Ржев» фильмнің азых кӧзідии ирткен[23].

Иирзер мындағ группалар ойнааннар[23]:

  • «Декабрь»,
  • «Зверобой»,
  • LiberArte (Никарагуа),
  • Rastrelli Cello Quartet (Германия).

2024 чылда Москвада «Істеніс хандыра» тиксі Россиядағы істеніс чӧрімі хоостыра ВДНХ-да «Май» Істеніс хандыра» чӧріс ирткен. Аны тимнееннер «Россиядағы студенттер отрядтары» паза «Росмолодежь»[24].248 № библиотекада «Зажигай, Первомай» программа тимнелген, анда полғаны ла караоке пастыра ӱлӱкӱнге чарыдылған сарыннарны толдырар оңдайлығ полған[24].

ВДНХ-дағы 59 № «Зерно» павильонда «ВЭБ.РФ. Чуртасха городтар толдырылча» экспозицияда ӱлӱкӱннің тархынынаңар викторина ирткен[25].

Россиядағы студенттер отрядтары ВДНХ-дағы «Май»! Істеніс хандыра» чӧрігде араласчалар. 1 майда 2024 чылда

Поклоннай тағда Чиңіс музейінде Германия, Великобритания, США, Швеция, Австрия, Турция паза пасха хазналардаң килген трофей техниказының кӧзідии тоғынған[25].

Сокольники паркта «Чайғыны пастапчабыс: парк поп-рок ритмінде» фестиваль ирткен, анда мындағ группалар араласханнар[25]:

  • «Над пропастью во лжи», «Без обид», Lissa паза Samagi.

«Эрмитаж» садта «Культура пикнигі» программа тимнелген, анда B-band симфония-джаз ӧмезі ойнаан, актёрлар узынҷа паза балет искусствозынҷа мастер-класстар ирткеннер. Хоосчылар пленэрде араласханнар. Литературадағы чиис культынаңар паза Москвадағы орамаларның тархынынаңар лекциялар хығырылған.[25].

2025 чылда сілкер айының 1-ғы кӱнінде Ағбанда Илбек Адалығ чаа Чиңізіне чарыдылған республика синіндегі кибірліг ниик атлетикаҷа эстафета иртче. Анда город округтары, муниципальнай аймахтар, чииттер пірігістері, предприятиелер паза пірігістер, СВО араласчылары, хазыхтаң уйан кізілер аралазарлар[26][27].

Хорғыс чох сылтағлар хоостыра, Ағбанда 2025 чылда кибірліг чӧріг хыйа иділген, аның орнына істенҷілерге субботник иртірері кӧріл парған[28].

Ӱлӱкӱнні пасха хазналарда таныхтир кибір

[тӱзедерге | код тӱзедерге]
  • Англияның кӧп городтарында сілкер айының 1-ғы кӱнінде аймах чаламаларнаң чазалых «Сілкер ағазы» турғызылча, чон пайрамы иртче[29].
  • Азияда демонстрациялар, концерттер, ярмаркалар, фестивальлар иртчелер. Чонның кӧп сабазы тынанча, сӧбіренең ӱлӱкӱнні таныхтапча[4].
  • Африкада профсоюз араласчылары концерттер иртірчелер. Гараж садығлары иртчелер. Город-аалларда орындағы устарның кӧзідіглері иртірілчелер[4].
  • Бразилияда Часхы паза істеніс ӱлӱкӱні «Dia do Trabalho» («Істеніс кӱні») тіп адалча[30]. Істенҷілернің чон аразында пір чӧптіг полчатханына чарыдылып таныхталча. Пу кӱнде кибірли минингтер, парадтар, профсоюз чӧрімнері, ӱтертчең мероприятиелер, пикниктер паза футбол матчтары иртчелер[11].
  • Сілкер айының 1-ғы кӱнінде Белоруссияда Профсоюзтар федерациязы тимнеен митингтер, ӱтертчең сӧбіре чӧрімнері, маёвкалар иртчелер, проиводствода алнында парчатхан кізілер, профсоюзтарның ӧткіннері паза істеніс ветераннары чеестелчелер[31].
  • Сілкер айының 1-ғы кӱнін Германияда der Tag der Arbeit («День труда») адапчалар. Das Maibaum адалчатхан чаламанаң паза чахайахтарнаң чазалған ағас столбын турғысчаң кибір. Хости сценада мының алнындағы кип-чоохтарҷа ойыннар турғызылчалар. Ағас столбы турғызылчатхан туста парадтар, ойыннар иртчелер. Чон немец колбасазын амзапча. Германияның алтынзархы чардығында сӧбіренең пикникке чӧрҷең кибір пар[32]. Пастағы майда Берлинде удаа радикал сол группировкаларының демонстранттары полициянаң тартысчалар[33].
  • Сілкер айының 1-ғы кӱнінде Гавайяда «Чахайахтар гирляндаларының кӱні» таныхталча. Пу кӱнде тіріг чахайахтарнаң веноктар паза гирляндалар иділчелер, национальнай кип-азахтығ чӧріглер иртчелер[29].
  • Грецияда Пастағы майға олғаннарнаң саарбахтар, тасхар сығып, чонны алғыстапчалар, анаң тілеп сыхчалар часхы таниин — пастағы харачхайны[4].
  • Сілкер айының 1-ғы кӱнінде испаннар Чоннар аразындағы істеніс кӱнін таныхтапчалар. Испанияда пу ӱлӱкӱн істеніс правозы ӱчӱн паза тоғынҷыларнаң пір чӧптіг полчатханын таныхтапча. Кӧп городтарда істенҷілернің прволарын арачылир ӱчӱн паза тоғыс оңдайларын чахсыландырарынҷа митингтер, чӧріглер иртчелер[34]. Ідӧк пу кӱнде ипчілерге пастағы часхы чахайахтарын сыйлаҷаң кибір пар[4].
Барселонада Пастағы майда иртчеткен демонстрация. Сомның авторы Quique García. 2024 чыл
  • Ирландияда Тоо ағазын хызыл чаламанаң чазаҷаң кибір пар, аның хыринда хынғанын сағын салча[29].
  • 1996 чылда Казахстанда «Істеніс кӱні» хыйа иділген. Амғы туста сілкер айының 1-ғы кӱнінде «Казахстан чонының пір чӧптии ӱлӱкӱні» таныхталча.
  • Сілкер айының 1-ғы кӱнінде Кубада Істеніс кӱні таныхталча. Городтарда демонстрациялар иртчелер. Ӱлӱкӱн алнынча орамалар флагтарнаң, плакаттарнаң, саблығ революционерлернің сомнарынаң чазалчалар[35].
  • Нидерланды хазнада сілкер айының 1-ғы кӱні пічік хоостыра тынағ кӱні нимес, че тоғыс пирчеткен устағҷылар паза профсоюзтар тоғынҷыларға пу кӱнде пос кӧңнінең тынағ кӱнін пирерге чӧптес салчалар[36].
  • Сілкер айының 1-ғы кӱнінде Парагвайда компанияларның устағҷыларының кӧп сабазы тоғынҷыларын барбекюға ызарға хабасча[11].
  • Дакарда, Сенегалда, сілкер айының 1-ғы кӱнінде тӧӧй тонан салған демонстранттар сығыртостығ паза тамтамнығ хаалапча. Парад соонаң тоғынҷылар профсоюз пастыра хазна пазына «хоптар блокнодын» читірчелер[8], анда кирексіністер изерізі пирілче. Тоғынҷыларның кӧрізінең, олар чуртасха кирілзелер, «чуртас паза істеніс оңдайлары чахсы полар»[37].
  • США-да манифестациялар паза митингтер иртчелер. Нью-Йоркта чон велосипедтер чӧрімінде араласча[11].
  • Финляндияда сілкер айының 1-ғы кӱнінде студенттернің часхы карнавалы иртче[38]. Хосхар айының 30-ҷы кӱнінде Хельсинкиде Пастағы май таныхтал сыхча. Парад араласчылары ах фуражкалар кис салчалар. 6 час иирде студенттер ах фуражкаларны нимфа Хавис Аманда статуяның пазына кизіртчелер[38].
  • Сілкер айының 1-ғы кӱнінде Шри-Ланкада Істенҷілернің чоннар аразындағы кӱні таныхталча. Кибірли профсоюз паза тоғысчылар пірігістері тимнеен митингтер, демонстрациялар иртчелер[39].
Шри-Ланканың Фронт социалистическай партияның кізілері Владимир Лениннің сомынаң хада. Коломбо, Шри-Ланка. 2024 чыл. Сом авторы: Eranga Jayawardena
  1. 1 2 3 4 5 6 1 мая - Праздник весны и труда. Справка, РИА Новости (9 Хосхар айы 2025). Дата обращения: 5 Хосхар айы 2025.
  2. Началась последняя полная рабочая неделя перед майскими праздниками. На следующей неделе будет всего три рабочих дня. РБК Life (21 Хосхар айы 2025). Дата обращения: 23 Хосхар айы 2025.
  3. 1 2 3 Каково происхождение Первого Мая? propaganda-journal.net. Дата обращения: 5 Хосхар айы 2025.
  4. 1 2 3 4 5 6 7 1 мая 2025: суть, история и традиции Первомая, когда, где и как начали отмечать Праздник Весны и Труда, Lenta.RU. Дата обращения: 9 Хосхар айы 2025.
  5. Бессмертный К. С.. История Дня Гнева (Первомая). samlib.ru. Дата обращения: 5 Хосхар айы 2025.
  6. Юрий. О международной манифестации 1 Мая 1890 г., I конгресс II Интернационала в Париже (14 — 21 июля 1889) (неопр.). www.illuminats.ru. Дата обращения: 5 Хосхар айы 2025.
  7. 1 2 3 4 День международной солидарности трудящихся, «Научная Россия» - электронное периодическое издание. Дата обращения: 9 Хосхар айы 2025.
  8. 1 2 3 4 5 Первое мая: история появления праздника, традиции, как его отмечают, РИА Новости (27 Хосхар айы 2023). Дата обращения: 9 Хосхар айы 2025.
  9. Роженцова, О. История 1 мая. Как отмечали в СССР и что празднуют в России. А ещё — как Первомай менял свои названия. РБК Life (27 Хосхар айы 2024). Дата обращения: 23 Хосхар айы 2025.
  10. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 История 1 мая. Как отмечали в СССР и что празднуют в России, РБК Life. Дата обращения: 9 Хосхар айы 2025.
  11. 1 2 3 4 5 Ксения Эпова. 1 мая: история и традиции праздника — в статье на Zoon.ru (неопр.). zoon.ru. Дата обращения: 9 Хосхар айы 2025.
  12. Основные законодательные и правовые материалы. Кодекс законов о труде 1918 года. www.hist.msu.ru. Дата обращения: 5 Хосхар айы 2025.
  13. Кодекс законов о труде 1918 года. Дата обращения: 1 Сілкер айы 2015. Архивировано 1 Сілкер айы 2015 года.
  14. Постановление ЦИК СССР от 23.04.1928 "О праздничных днях, посвященных дню Интернационала, и об особых днях отдыха". www.consultant.ru. Дата обращения: 6 Хосхар айы 2025.
  15. 1 2 Фильм Май тревог и надежд.. (1991). web.archive.org. Дата обращения: 5 Хосхар айы 2025.
  16. Предварительный отчет о массовых беспорядках, имевших место в Москве 1 мая 1993 года. web.archive.org. Дата обращения: 5 Хосхар айы 2025.
  17. Предварительный отчет о массовых беспорядках, имевших место в Москве 1 мая 1993 года. www.1993.sovnarkom.ru. Дата обращения: 9 Хосхар айы 2025.
  18. «Долой министров-капиталистов!» Призывы и лозунги Центрального Комитета КПРФ к массовым акциям 1 и 9 мая 2009 г.. Дата обращения: 5 Хосхар айы 2025.
  19. Если хочешь лучшей жизни — выходи на демонстрацию! Лозунги и призывы ЦК КПРФ к 1 и 9 Мая. Дата обращения: 5 Хосхар айы 2025.
  20. 1 2 В Кризис.ру - экстренные новости экономики и бизнеса. Финансовый кризис, Россия кризис, причины кризиса, экономический кризис, кризис 2009. web.archive.org. Дата обращения: 5 Хосхар айы 2025.
  21. На первомайскую демонстрацию в Москве вышли 100 тыс человек, Runews24. Дата обращения: 5 Хосхар айы 2025.
  22. День святой Пасхи, РИА Новости (20160501T0406). Дата обращения: 5 Хосхар айы 2025.
  23. 1 2 3 4 5 Приедут европейцы: посмотрите, как пройдет празднование Первомая в Самаре, 63.ру. Дата обращения: 9 Хосхар айы 2025.
  24. 1 2 1 мая в 2024 году: праздник весны и труда, как отмечают первомай в России и мире, РЕН ТВ (24 Хосхар айы 2024). Дата обращения: 9 Хосхар айы 2025.
  25. 1 2 3 4 Куда сходить в Москве 1 Мая: программа мероприятий, Известия (30 Хосхар айы 2024). Дата обращения: 9 Хосхар айы 2025.
  26. В Абакане 1 мая состоится легкоатлетическая эстафета. НИА-Хакасия (29 Хосхар айы 2025). Дата обращения: 30 Хосхар айы 2025.
  27. Движение в центре Абакана 1 мая перекроют: в городе пройдет легкоатлетическая эстафета. Абакан 24 (30 Хосхар айы 2025). Дата обращения: 30 Хосхар айы 2025.
  28. Профсоюзы пригласили жителей Хакасии на первомайские мероприятия. ИА «Хакасия» (11 Хосхар айы 2025). Дата обращения: 30 Хосхар айы 2025.
  29. 1 2 3 1 мая — Праздник Весны и Труда, традиции и история, Халва медиа (8 Хосхар айы 2024). Дата обращения: 9 Хосхар айы 2025.
  30. Праздник труда День труда в Бразилии. Оренбургское региональное телевидение (ОРТ) (20 Чарыс айы 2023). Дата обращения: 23 Хосхар айы 2025.
  31. Мир, труд, май: что мы празднуем 1 мая?, Sputnik Беларусь (1 Сілкер айы 2021). Дата обращения: 23 Хосхар айы 2025.
  32. Гуляева, К. 1 мая – День труда в Германии. Deutsch online (30 Хосхар айы 2024). Дата обращения: 24 Хосхар айы 2025.
  33. Umbruch-Bildarchiv Fotos und ein Video zum 1. Mai 2002 in Berlin. www.umbruch-bildarchiv.de. Дата обращения: 5 Хосхар айы 2025.
  34. Día de los trabajadores: история и традиции в Испании. Españalandia (2024). Дата обращения: 23 Хосхар айы 2025.
  35. May Day in Havana. Cubagrouptour (2024). Дата обращения: 23 Хосхар айы 2025.
  36. Почему в Нидерландах 1 мая не является выходным днем: исторический контекст (неопр.). Новости Нидерландов. Дата обращения: 23 Хосхар айы 2025.
  37. Как зародился и как сегодня празднуется Первомай, Российская газета (1 Сілкер айы 2023). Дата обращения: 23 Хосхар айы 2025.
  38. 1 2 aucor. Первое мая в Финляндии – праздник весны - Это Финляндия, Это Финляндия (27 Хосхар айы 2015). Дата обращения: 5 Хосхар айы 2025.
  39. 1 мая – Международный Праздник Трудящихся. Туроператор «Кайлаш». Дата обращения: 23 Хосхар айы 2025.
  1. Календарные обряды и обрядовая поэзия Воронежской области. Афанасьевский сборник. Материалы и исследования. — Вып. III / Сост. Пухова Т. Ф., Христова Г. П. — Воронеж: Изд-во ВГУ, 2005. — 249 с.
  2. Мельников-Печерский П. И. В лесах. Книга вторая. — М., 1875.
  3. Попов Алексей Дмитриевич, Пивоваров Никита Юрьевич. Демонстрация дискурсивной власти: высшее партийное руководство СССР и организация празднования 1 мая и 7 ноября (1950-1960-е годы) // Исторический курьер. — 2021. — № 6 (20).
  4. Люксембург, Р. Праздник Первого мая: пер. с польского. — СПб., 1895. — 16 с. Архивная копия от 27 Ӱртӱн айы 2020 на Wayback Machine
  5. Фурсова Е. Ф. Традиционализм и неотрадиционализм в современной культуре восточнославянских народов Сибири // Материалы международной научно-практической конференции «Регионы России для устойчивого развития: образование и культура народов Российской Федерации». — Новосибирск: ЗАО ИПП «Офсет», 2010. — Т. 1. — С. 882—892. — ISBN 5-7133-0704-2.